Pozlama Nedir ? Doğru Pozlama Nasıl Yapılır ?

23 Şubat 2021

Pozlama, elde ettiğimiz görüntünün aldığı ışığın doğru oranlarda olup olmamasıdır. Bir başka deyişle, bir fotoğrafın pozlaması, bir görüntünün kameranız tarafından yakalandığında ne kadar açık ya da koyu olacağını belirler. Çok fazla ışık almış, beyaza yakın tonlarda silik fotoğraflar için aşırı pozlama yada çok pozlanmış, çok az ışık almış, siyaha yakın tonlarda karanlık fotoğraflar için eksik pozlama ya da az pozlanmış terimleri kullanılır.

Pozlama kameranızda üç farklı ayar ile belirlenir:

Diyafram
Perde hızı (“Deklanşör hızı” veya “Enstantane” gibi farklı isimlerle kullanılır)
ISO

Buna “Pozlama üçgeni” denir. Fotoğrafçılığın vazgeçilmez temel bir parçasıdır.

Doğru pozlama

Doğru pozlamaya (pozlama dengesi) ulaşmak bir kovaya yağmur suyunu toplamak gibidir. Yağış şiddetini kontrol edemeseniz de kontrolünüz altında olan üç faktör vardır:

Kovanın genişliği,
Yağış altında bıraktığınız süre,
Toplamak istediğiniz yağmur suyu miktarı.

Fotoğrafını çekeceğiniz ortamdaki ışık şiddetini yağan yağmur olarak düşünün ve hep aynı şiddette yağdığını düşünün. Yani ışığınız sabit.

Kovanıza dolan suyun temiz olması için kovanızın üstünde bir elek (filtre) olduğunu düşünün. Eleğinizin gözenekleri ne kadar sıksa, suyun dolma süresi uzun ama suyunuz o kadar temiz olacak, seyrekse suyunuz kısa sürede dolacak ancak bir miktar kirli ya da tozlu olacaktır.

Kovanıza dolan suyun aynı zamanda bir kaydedici olduğunu düşünün, yani kovanıza dolduğu süre içerisinde ortamdaki her hareketi

saniye saniye kaydeden ve bunu aklında tutan video filmi gibi.

İhtiyacınız olan su miktarını bir kovada biriktirmek için ne yaparsınız?

Ya dar bir kova seçip, onu yağmur altında uzun süre bekletip doldurursunuz,
Ya da geniş bir kova seçip, onu yağmur altında kısa sürede doldurursunuz.

Sık gözenekli elek = temiz su,
Düşük ISO = temiz fotoğraf

Her iki durumda da kovanıza dolan yağmurun miktarını belirleyecek bir başka etmen, kovanızın ağzında bulunan elektir. Eleğin gözenekleri ne kadar sıksa, su buradan daha ağır geçerek kovanıza ulaşacaktır, bu durumda çevre kirlerinden, toprak ve kumdan arınmış bir suyunuz olacaktır. Eleğin gözenekleri genişse su fazla zorlanmadan geçip gidecektir, fakat kovanızdaki su çevre kirlerini, tozu ve kumu beraberinde getirecektir.

Yukarıdaki örnekte;

Kovanızın genişliği = Diyafram değeri
Kullandığınız Elek = ISO değeri
Kovayı doldurmak için harcadığınız süre = Perde Hızı olacaktır.

Kovanızı dolduracağınız su miktarını yukarıdaki üçgenin alanı olarak düşünün.
Yani;
Fotoğrafınızın alması gereken ideal ışık = Kovanıza doldurmanız gereken su.

Üçgenin alanı eşit kalacak şekilde (ideal ışık miktarı aynı kalacak şekilde) üçgenin kenarlarını dilediğiniz gibi kısaltıp uzatabilirsiniz. Diyafram değerini sabit tutmak istiyorsanız ya ISO’yu, ya Perde Hızını ya da her ikisini birden değiştirmeniz gerekecektir. Perde hızı sabitse aynı şeyleri ISO ve Diyafram değeri için yapmalısınız.

Fotoğraf makinesinde pozometre

Günümüz gelişmiş kameraları çekeceğiniz fotoğrafta doğru pozlama değerini otomatik olarak hesaplayabilir donanıma sahiptirler. Kameranızın LCD panelinde aşağıdaki şekilde kırmızı daire içerisindeki Pozometre yaptığınız ayarlarda ne kadar doğruluk payı olduğunu size göstererek doğru pozlama değerleri için ayarları yapmanıza yardımcı olur. Doğru pozlama için çizginin şekilde olduğu gibi “0” değerinde olması gerekmektedir.

Yukarıda ki örnekte;

Diyafram değeri : f/4.5,
ISO : 100
Perde hızı : 1/200 saniye olarak belirlenmiş.

Yağmur ve kova örneğine geri dönerek rakamlar üzerinden gidelim.
Diyelim ki size 5 Litre su (yani ışık) lazım ve çok sık gözenekli bir elek kullanıyorsunuz (ISO 100).

Her iki durumda da ihtiyacınız olan 5 Litre suyu elde ettiniz, birini 5 saniyede diğerini 1/250 saniyede.

Deney 1:
Önce çok dar bir kovayı yağmur altına koyun (kısık diyafram). Bu durumda kovanıza 5 Litre su dolması için (mesela) 5 Saniye (Perde Hızı) beklemeniz gerekecek. Kovanıza dolmuş olan suyun yüksekliği diyelim ki 50cm (Alan Derinliği) olsun.

Deney 2:
Sonra çok geniş bir kovayı yağmur altına koyun (açık diyafram). Bu durumda kovanıza 5 Litre su dolması için (mesela) 1/250 Saniye (Perde Hızı) beklemeniz gerekecek. Kovanızdaki suyun yüksekliği diyelim ki 5cm (Alan Derinliği) olsun.

Sonuç;

Elde ettiğiniz 5 litrelik su aslında sizin fotoğrafınızı temsil ediyor. Bu fotoğrafı 5 saniyede de alabilirsiniz, 1/250 saniyede de. İkisi de sonuçta aynı ışık miktarına sahip olacaktır. Eğer çekeceğiniz sahnede hareketli bir nesneniz varsa, örneğin bisiklet ile giden bir insan varsa;

5 saniyelik fotoğrafınız, geçen bu 5 saniye süre içerisinde bisiklet ile giden insanın tüm hareketlerini ardışık olarak kayıt edecek, sonuçtaki fotoğrafınız insanın arkasında aşağıdaki fotoğraftaki gibi bulanık bir iz bırakarak görünecektir (Fotoğrafta uzun pozlama).

1/250 saniyelik fotoğrafınız, saniyenin 250’de 1’i kadar bir hareketi kayıt edecek, sonuçtaki fotoğrafınız insanı arkasında iz bırakmadan net olarak gösterecektir (Fotoğrafta hareketi dondurma).

Bunları yaparken kovanızın üzerine koyduğunuz elek (ISO), suyun dolma süresini ve temizliğini etkileyecektir. Biz çok sık gözenekli bir elek (ISO 100) seçmiştik ve temiz bir suya (temiz fotoğrafa) sahip olduk. Seyrek gözenekli bir elek seçerseniz (örnek ISO 12500), suyunuz 5 saniye yerine (mesela) 3 saniyede dolacaktır, ancak ortamdaki kumu, tozu da kovamıza dolduracığımızdan kirli bir suya sahip olacağız (Fotoğrafta Kumlanma). Aynı durum (sürenin değişmesi) Deney 2 için de geçerli olacaktır (bakınız aşağıdaki fotoğraf).